નવી દિલ્હી : જી.એસ.ટી. કાઉન્સિલે ઉત્તર પ્રદેશના નાણામંત્રી સુરેશ કુમાર ખન્નાના નેતૃત્વમાં મંત્રીઓના જૂથની રચના કરી છે જે ચોક્કસ રાજ્યમાં કુદરતી આફતોના કિસ્સામાં ખાસ આપત્તિ ઉપકર વસૂલવા માટે સમાન નીતિઓ સૂચવશે. સાત સભ્યોનું મંત્રીજૂથ કુદરતી આફતોના કિસ્સામાં મહેસૂલ એકત્ર કરવા માટે રાજ્યો દ્વારા ખાસ ઉપકર વસૂલવાની બંધારણીય અને કાનૂની શક્યતાની પણ તપાસ કરશે. તેની સાથે જ, તે તપાસ કરશે કે શું વિશેષ ઉપકર અમુક ચોક્કસ ક્ષેત્રો સુધી મર્યાદિત હોવો જોઈએ કે તે તમામ ક્ષેત્રોમાં લાગુ કરી શકાય છે. ઉપરાંત, શું તે ફક્ત બી.ટુ.બી. સપ્લાય પર હોવો જોઈએ કે ફક્ત બી.ટુ.સી. સપ્લાય પર કે બંને પર લાગૂ કરી શકાય કે કેમ.
મંત્રીજૂથના અન્ય સભ્યોમાં આસામ (અજંતા નિઓગ), છત્તીસગઢ (ઓપી ચૌધરી), ગુજરાત (કનુભાઈ દેસાઈ), કેરળ (કે.એન. બાલાગોપાલ), ઉત્તરાખંડ (પ્રેમચંદ અગ્રવાલ) અને પશ્ચિમ બંગાળ (ચંદીમા ભટ્ટાચાર્ય) ના નાણા પ્રધાનોનો સમાવેશ થાય છે. જી.એસ.ટી. હેઠળ રાજ્યો દ્વારા આવા ખાસ સેસ વસૂલવાના હેતુથી કુદરતી આફત/આપત્તિ તરીકે ઘટનાને વર્ગીકૃત કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા માળખાની પણ મંત્રીજૂથ તપાસ અને ઓળખ કરશે. વધુમાં, મંત્રીમંડળ દર માળખા અને સમયગાળાની ભલામણ કરશે કે જેના માટે ખાસ સેસ વસૂલવામાં આવે. જી.એસ.ટી. ના મૂળભૂત માળખામાં ફેરફાર કર્યા વિના કુદરતી આપત્તિના કિસ્સામાં રાજ્યોને મદદ કરવા માટે કોઈ વૈકલ્પિક પદ્ધતિ ઘડી શકાય છે કે કેમ તે પણ તપાસવાની અપેક્ષા છે.
જી.એસ.ટી. કાઉન્સિલે 21 ડિસેમ્બર, 2024 ના રોજ તેની બેઠકમાં, ચોક્કસ રાજ્યમાં કુદરતી આફત/આપત્તિના કિસ્સામાં સેસ લાદવા અંગે સમાન નીતિઓની તપાસ કરવા માટે એક મંત્રીજૂથની રચના કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ડિસેમ્બરમાં કાઉન્સિલની બેઠકમાં, આંધ્ર પ્રદેશના નાણામંત્રી પય્યાવુલા કેશવે રાજ્યમાં વપરાતી કેટલીક લક્ઝરી ચીજવસ્તુઓ પર 1 ટકા આફત સેસ વસૂલવાની માંગ કરી હતી.
કેશવે કહ્યું હતું કે સપ્ટેમ્બર-ઓક્ટોબર, 2024 માં રાજ્યમાં આવેલા પૂરથી ઉદ્ભવતા રાહત કાર્ય માટે વધારાની આવકનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. ત્યારબાદ કાઉન્સિલે એક મંત્રીજૂથની સ્થાપના કરવાનો નિર્ણય લીધો, જે અન્ય બાબતોની સાથે, આવા ખાસ સેસ વસૂલવા માટે કુદરતી આફત તરીકે ઘટનાને વર્ગીકૃત કરવા માટેના માળખાને ઓળખશે.
જી.એસ.ટી. કાયદામાં કોઈપણ કુદરતી આફત કે આપત્તિ દરમિયાન વધારાના સંસાધનો એકત્ર કરવા માટે ચોક્કસ સમયગાળા માટે ખાસ કર વસૂલવાની જોગવાઈ છે. 2018 માં, જી.એસ.ટી. કાઉન્સિલે કેરળ દ્વારા કરવામાં આવેલી સમાન માંગણીઓ પર વિચાર કરવા માટે એક મંત્રીજૂથની રચના કરવાનો નિર્ણય લીધો.
જાન્યુઆરી 2019 માં, મંત્રીઓના જૂથે પૂરગ્રસ્ત રાજ્યમાં પુનર્વસન કાર્ય માટે ભંડોળ પૂરું પાડવા માટે કેરળ દ્વારા બે વર્ષ માટે 1 ટકા ‘આપત્તિ ઉપકર’ વસૂલવાની મંજૂરી આપવાનો નિર્ણય લીધો. 1 ટકા ઉપકરનો સામનો કરી રહેલા માલ અને સેવાઓનો નિર્ણય કેરળ દ્વારા લેવામાં આવ્યો હતો.
