સર્વોચ્ચ અદાલતે પહેલી વાર ઉચ્ચ અદાલતોમાં ન્યાયાધીશોની નિમણૂંક માટે કોલેજિયમની ભલામણો સાથે સંબંધિત આંકડાઓ જાહેર કર્યા છે, જેમાં મહિલાઓ, ઓબીસી અને લઘુમતીઓ સાથે વધતી જતી વિવિધતાનો ખુલાસો થયો છે, જે તાજેતરનાં વર્ષોમાં નિયુક્ત થયેલાં લોકોમાં નોંધપાત્ર હિસ્સો ધરાવે છે.
સર્વોચ્ચ અદાલતે જાતિ/લિંગ/લઘુમતીના આધારે ડેટાનું વિભાજન કર્યું હતું અને એ પણ જાહેર કર્યું હતું કે 192 માંથી 14 ન્યાયાધીશો, એચસીમાં નિયુક્ત કુલ ન્યાયાધીશોના 7.2 ટકા, વર્તમાન / નિવૃત્ત એસસી / હાઇકોર્ટના ન્યાયાધીશો સાથે સંબંધિત હતાં.
છેલ્લા અઢી વર્ષમાં નિયુક્ત થયેલા 192 ન્યાયાધીશોમાંથી અનુસૂચિત જાતિઓનો હિસ્સો 4% છે, જેમાં અનુસૂચિત જનજાતિનો હિસ્સો વધુ 3.6% છે. 16 ટકા ઓબીસી, 3.6 ટકા સાથે એમબીસી, 17.5 ટકા સાથે મહિલાઓ અને 15.9 ટકા લઘુમતી સાથે મોટો હિસ્સો ઉમેરાયો છે. નવેમ્બર 2024 થી 5 મે સુધી, એસસી કોલેજિયમે એચસી માટે 103 ઉમેદવારોમાંથી 51 નામોને મંજૂરી આપી હતી.
51માંથી 11 ઓબીસી, એક એસસી, બે એસટી, આઠ લઘુમતીઓ અને છ મહિલાઓ હતી. બે હોદ્દેદારો એસસી/હાઇકોર્ટના વર્તમાન અથવા નિવૃત્ત ન્યાયાધીશો સાથે સંબંધિત હતા. નોંધપાત્ર વાત એ છે કે, નિમણૂકો અંગે કારોબારી સાથે મડાગાંઠની ધારણાથી વિપરીત, નવેમ્બર 2022 થી નવેમ્બર 2024 ની વચ્ચે કરવામાં આવેલી 170 ભલામણોમાંથી માત્ર 17 જ કેન્દ્ર પાસે પેન્ડિંગ છે.
નવેમ્બર 2024 થી અત્યાર સુધીની 51 ભલામણોમાંથી, 12 કેન્દ્ર પાસે પેન્ડિંગ છે. સુપ્રીમ કોર્ટે 2023 માં કહ્યું હતું કે ન્યાયાધીશોની નિમણૂક અને સ્થાનાંતરણ માટે કોલેજિયમ દ્વારા મોકલવામાં આવેલા નામોને મંજૂરી આપવામાં કેન્દ્રની પિક-એન્ડ-ચુઝ નીતિ સ્વીકાર્ય નથી.
ન્યાયિક બાજુએ વિવિધ એચસીમાં ન્યાયાધીશોની નિમણૂક અને સ્થાનાંતરણમાં પ્રગતિ પર નજર રાખતી અદાલતે કહ્યું હતું કે કેન્દ્ર નિર્ણયોમાં વિલંબ કરીને ખોટો સંકેત મોકલી રહ્યું છે.
